۱ مقدمه

در سال‌های اخیر صنعت حمل‌ونقل هوایی نقش بسیار ویژه‌ای در اقتصاد جهانی ایفا می‌کند. سالانه تقریباً ۵/۲ میلیارد مسافر و ۵۰ میلیون تن بار توسط این صنعت جابه جا می‌شود. در ایالات‌متحده هر ۱۰۰ شغل مرتبط با هوانوردی ، تقریباً ۳۳۰ شغل در صنایع دیگر ایجاد می‌کند. سهم صنعت هوانوردی تجاری در فعالیت‌های اقتصادی سالیانه حدود ۱۱ میلیون شغل و ۲/۱ تریلیون دلار است. امروزه باید هوانوردی را به مثابه شبکه جهانی حقیقی دانست چرا که اگر هوانوردی خود به تنهایی یک کشور می‌بود ۲۱ امین اقتصاد بزرگ دنیا و هشتمین زنجیره‌ی بزرگ تأمین را می‌داشت. این آمارها و آمارهای مشابه نشان می‌دهند که هرگونه تغییر مثبت و بهسازی در حیطه حمل‌ونقل هوایی می‌تواند تأثیرات مثبت خود را در حجم زیادی بروز دهد.از طرف دیگر خطوط هوایی برای اقتصادهای محلی، ملی و جهانی مهم و حیاتی هستند. شبکه‌های منسجم و یکپارچه هوایی بازار دادوستد را فراهم می‌کنند و آن‌ها را قادر ساخته تا کسب‌وکار را توسعه داده و محصولات و خدمات خود را در بازارهای گسترده‌تری به فروش برسانند. با توجه به اینکه جهان به لحاظ ابعاد ثابت است و با توجه به افزایش روبه رشد جمعیت چیزی که به وضوح مورد نیاز است روش‌هایی ست که استفاده از مسیرهای کنونی را بهینه سازد.ایرلاین هاکمپانی هایی هستند که وظیفه‌ی آن‌ها ارائه دادن خدمات در صنعت حمل‌ونقل هوایی است. ایرلاین ها با خریداری یا قرض گرفتن هواپیماها این خدمات را عرضه می‌کنند. فعالیت یک ایرلاین می‌تواند در گستره‌ی حمل نامه تا ارائه دادن تمامی خدمات حمل‌ونقل هوایی تغییر کند.ایرلاین ها، همانند تمامی مراکز صنعتی دارای شاخصه‌های مختلفی است برای نشان دادن قدرت اقتصادی و میزان موفقیت آن کمپانی. در زیر به بعضی از این شاخصه‌ها اشاره می‌کنیم

۱-۱ بیان مسئله

با پیشرفت‌های حاصله در صنعت هوانوردی، این صنعت در حال حاضر مهم‌ترین بخش از شبکه‌های حمل‌ونقل محسوب می‌شود. سرعت انتقال، هزینه کمتر و امنیت بالاتر این صنعت باعث افزایش استفاده از این صنعت در بین عموم مردم شده است.شرکت‌های حمل‌ونقل هوایی در این بازار بزرگ به وجود آمده همانند بقیه بازارهای موجود در دنیا به دنبال افزایش سود خود خواهند بود. جذب بیشتر متقاضی در این صنعت برای به دست آوردن سود بالا بسیار مهم خواهد بود و برای این منظور ایرلاین ها مجبور به ارائه خدمات بهتر خواهند بود. با گسترش بازارهای دادوستد و باز شدن مرز کشورهای مختلف متقاضیان خدمات ایرلاین ها مخصوص خاک یک کشور نخواهد بود و هر ایرلاین به دنبال جذب مشتری از کشورهای دیگر خواهد بود. ائتلاف و اتحاد ایرلاین ها از جدیدترین طرح‌هایی است که ایرلاین های مختلف برای بالا بردن درآمد و کاهش هزینه از آن استفاده می‌کنند.ایران ایر هم به مانند بقیه ایرلاین های موجود در دنیا از این قاعده مستثنا نیست و مجبور است برای بقا در این بازار تلاش کند. اما آمارها و ارقام حاصله بیانگر عدم توسعه و رشد مناسب در صنعت حمل‌ونقل هوایی ایران است. وجود تحریم‌های بین‌المللی باعث از رده خارج شدن بسیاری از هواپیماها شده است، کمبود قطعات، تعمیر و نگهداری را با مشکل مواجه کرده است. میزان تأخیر پروازها بالا رفته و در نهایت عدم وجود اراده و دانش برای مقابله با این مشکلات باعث شده میزان استفاده مردم از ایرلاین های خارجی افزایش یابد.در این پژوهش ما به دنبال این هستیم که اولاً آیا سیستم حمل‌ونقل هوایی  ایران در زمینه بازارهای بین‌المللی دارای پایداری است و قادر به بقا در شرایط فعلی خواهد بود، ثانیاً آیا با توجه به شرایط فعلی اعم از مسائل اقتصادی ، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و جغرافیایی ایران ، پیوستن به اتحادهای بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی می‌تواند درمانی برای این مشکلات باشد یا خیر.

۱-۲ اهداف تحقیق

هدف اصلی این تحقیق بهبود جایگاه ملی ایران ایر و بالا بردن رتبه اقتصادی آن است. افزایش کیفیت خدمات ارائه‌شده توسط ایران ایر ( پروازهای بین‌المللی ماهان و ما باقی شرکت‌هایی که قادر به انجام پرواز بین‌المللی می‌باشند هم در نظر گرفته می‌شود) به متقاضیان و افزایش قدرت رقابتی ایران ایر در بازار بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی.

۱-۳ سؤال‌های تحقیق

برای انجام این مطالعه ابتدا به بررسی شرایط فعلی بازار حمل‌ونقل هوایی در ایران خواهیم پرداخت، کیفیت خدمات ارائه‌شده توسط ایران ایر در پروازهای بین‌المللی را بررسی خواهیم کرد، سپس به معرفی اتحادهای حمل‌ونقل هوایی مختلف خواهیم پرداخت و امکان پیوستن به هر اتحاد بررسی می‌کنیم. گزینه‌های دیگر در ایجاد ائتلاف‌های بین‌المللی هوایی را معرفی کرده و شرایط هر یک را بررسی می‌کنیم و در نهایت بهترین تصمیم را معرفی می‌کنیم.سؤال اول: آیا صنعت حمل‌ونقل هوایی ایران در بازار بین‌المللی دارای شرایط مطلوبی است؟سؤال دوم: دلیل به وجود آمدن ائتلاف‌های حمل‌ونقل هوایی چیست و چه تفاوت‌هایی باهم دارند و ما به کدامیک از این ائتلاف‌ها می‌توانیم بپیوندیم؟سؤال سه: آیا امکان ایجاد ائتلاف‌های جدید برای ما وجود دارد یا خیر؟ تأثیر هر کدام از این پیوندها بر متغیرهای عملکردی ایران ایر چه خواهد بود و در نهایت کدام ائتلاف را برای پیوستن انتخاب کنیم؟

۱-۴ فرضیه‌های تحقیق

1. صنعت حمل‌ونقل هوایی ایران، در بازار بین‌المللی، قادر به بقا و رقابت در بازار آینده نخواهد بود.شرایط ایران به ما اجازه می‌دهد که به این ائتلاف‌ها بپیوندیم و ایرلاین های خارجی و ائتلاف‌های بین‌المللی مایل به، پیوستن ایران به آن‌ها هستند.ایجاد ائتلاف‌های بین‌المللی یک راه مناسب برای ایران ایر است تا بتواند در بازار حمل‌ونقل هوایی رقابت کرده و به پایداری برسد.

۱-۵ روش گردآوری اطلاعات و داده‌ها

منبع اصلی در این تحقیق مطالعات کتابخانه‌ای خواهد بود و از داده‌ها و اطلاعات سازمان‌های بین‌المللی و داخلی استفاده خواهیم کرد. در نهایت در مرحله‌ی تصمیم‌گیری از پرسشنامه‌هایی که توسط خبره‌های این صنعت پر شده است، استفاده می‌کنیم.در این تحقیق از سه پرسشنامه مجزا استفاده شده است که به ترتیب برای انتخاب گزینه‌های همکاری، ایجاد ساختار مسئله و حل مسئله ANP از آن‌ها استفاده شده است. این پرسش‌نامه‌ها به وسیله‌ی نخبگان صنعت هوایی پر شده است. تلاش شده است که از نظر اکثر نخبگان هوایی که در دانشگاه‌ها و ایرلاین ها و سازمان هواپیمایی کشوری هستند، استفاده شود. در ایرلاین ها از نظر بخش بازرگانی آن‌ها استفاده شده است و از اساتیدی که در زمینه‌ی ترافیک هوایی دارای تخصص هستند نیز درخواست همکاری شده است. در پیوست ب و ج این پرسشنامه‌ها قابل‌مشاهده هستند.