تأثیر جهل در احکام فقهی و قوانین حقوقی و کیفری

فصل اول کلیات تحقیق

۱ – ۱ – مقدمه

۲ – ۱ – بخش اول

ادبیات تحقیق

۱ – ۲ – ۱ – گفتار اول – معرفی مسأله

۲ – ۲ – ۱ – گفتار دوم – اهمیت مسأله

۳ – ۲ – ۱ – گفتار سوم – پیشینه تحقیق درباره مسأله

۴ – ۲ – ۱ – گفتار چهارم – سوالات پژوهش

۵ – ۲ – ۱ – گفتار پنجم : فرضیه های پژوهش

۶ – ۲ – ۱ – گفتار ششم – روش تحقیق

۷ – ۲ – ۱ – گفتار هفتم – محدودیت های پژوهشی

۳ – ۱ – بخش دوم

بیان مفاهیم

۱ – ۳ – ۱ – گفتار اول – مفهوم جهل در لغت و در اصطلاح

۲ – ۳ – ۱ – گفتار دوم –  مفهوم اشتباه در لغت و در اصطلاح

۳ – ۳ – ۱ – گفتار سوم – مفاهیم فقه – حقوق – قانون

۴ – ۳ – ۱ – گفتار چهارم – مفهوم علم ، ظن ، شک ( شبهه ) – وهم

فصل دوم تبیین و برجسته سازی مفهوم جهل

۱ – ۲ – بخش اول

تاریخچه جهل و اشتباه

۱ – ۱ – ۲ – گفتار اول – پیشینه تاریخی جهل و اشتباه در حقوق روم

۲ – ۱ – ۲ – گفتار دوم – پیشینه تاریخی جهل و اشتباه در حقوق فرانسه

۳ – ۱ – ۲ – گفتار سوم – پیشینه تاریخی جهل و اشتباه در قانون مدنی ایران

۴ – ۱ – ۲ – گفتار چهارم – تقابل جهل – عقل و جهل – علم و رویکرد تاریخی آن

۲ – ۲ – بخش دوم

بررسی واژه جهل و جاهل از دیدگاه قرآن و روایات

۱ – ۲ – ۲ – گفتار اول – واژه جهل و جاهل در قرآن و روایات

۲ – ۲ – ۲ – گفتار دوم – کاربرد و مشتقات جهل و پاسخ به یک شبهه

۳ – ۲ – ۲ – گفتار سوم – زمینه های جهل و نشانه های مربوط به آن

۴ – ۲ – ۲ – گفتار چهارم – خصوصیات جاهدان

۵ – ۲ – ۲ – گفتار پنجم – آثار و پیامد های جهل و راه های عملی جهل زدایی

۳ – ۲ – بخش سوم

مقایسه مفهوم جهل و اشتباه و موارد مشابه آن

۱ – ۳ – ۲ – گفتار اول – مقایسه جهل با اشتباه

۲ – ۳ – ۲ – گفتار دوم – مقایسه اشتباه با غلط

۳ – ۳ – ۲ – گفتار سوم – مقایسه جهل و اشتباه با شبهه

۴ – ۳ – ۲ – گفتار چهارم – مقایسه جهل و اشتباه با خطا

۵ – ۳ – ۲ – گفتار پنجم – مقایسه جهل و اشتباه با سهو

۶ – ۳ – ۲ – گفتار ششم – مقایسه جهل با غفلت

۷ – ۳ – ۲ – گفتار هفتم – مقایسه جهل با نیسان

۴ – ۲ – بخش چهارم

تقسیمات جهل در فقه امامیه

۱ – ۴ – ۲ – گفتار اول – تقسیمات جهل به لحظ ماهیتی

۲ – ۴ – ۲ – گفتار دوم – جهل به لحاظ موقعیت مکلف

۳ – ۴ – ۲ – گفتار سوم – جهل به لحاظ متعلق آن

۵ – ۴ – ۲ – گفتار چهارم – تقسیمات جهل در فقه اهل سنت

۶ – ۴ – ۲ – نتیجه گیری فصل اول و دوم

فصل سوم اثر جهل و اشتباه در احکام فقهی و بررسی مبانی آن

۱ – ۳ – بخش اول

عذر جهل در فقه اسلام و شرط علم

۱ – ۱ – ۳ – گفتار اول – بررسی و تحلیل معنای عذر

۲ – ۱ – ۳ – گفتار دوم – مفهوم احکام تکلیفی و وضعی و رابطه آن دو

۳ – ۱ – ۳ – گفتار سوم – شرایط علم در مورد قوانین و احکام شرعیه

۴ – ۱ – ۳ – گفتار چهارم – بررسی تفاوت شرط علم در احکام تکلیفی و وضعی

۲ – ۳ – بخش دوم

مستندات معذوریت جاهل در علم اصول و روایات فقهی

۱ – ۲ – ۳ – گفتار اول – حدیث رفع از ادله برائت

۲ – ۲ – ۳ – گفتار دوم – سیری در روایات خاص

۳ – ۳ – بخش سوم

مستندات عدم معذوریت جاهل از دیدگاه علم اصول و روایات فقهی

۱ – ۳ – ۳ – گفتار اول – قاعده اشتراک احکام میان عالم و جاهل

۲ – ۳ – ۳ – گفتار دوم – قاعده وجوب تعلم احکام

۳ – ۳ – ۳ – گفتار سوم – روایات [ فرض آگاهی عموم ]

۴ – ۳ – ۳ – گفتار چهارم – داوری میان ۲ دسته از ادله و نتیجه گیری

۴ – ۳ – بخش چهارم

موارد جهل در احکام فقهی و قوانین و معذوریت آن

۱ – ۴ – ۳ – گفتار اول – استقرای موارد معذوریت جاهل

۲ – ۴ – ۳ – گفتار دوم – جهل در عبادات

۳ – ۴ – ۳ – گفتار سوم – جهل به خیار و فوریت آن

۴ – ۴ – ۳ – گفتار چهارم – جهل شفیع در اعمال حق شفعه

۵ – ۴ – ۳ – گفتار پنجم – جهل به حرمت ربا و انجام معامله ربوی

۶ – ۴ – ۳ – گفتار ششم – حرمت ازدواج در عده

۷ – ۴ – ۳ – گفتار هفتم – جهل در ایفاء ناروا

۸ – ۴ – ۳ – گفتار هشتم – جهل در عمل به وصیت

۹ – ۴ – ۳ – گفتار نهم – جهل در طلاق

۱۰ – ۴ – ۳ – گفتار دهم – جهل در ابراء

۱۱ – ۴ – ۳ – نتیجه گیری فصل سوم :

فصل چهارمآثار جهل و اشتباه در قوانین حقوقی و کیفری و بررسی مبانی آن

۱ – ۴ – بخش اول

شرح قاعده ” جهل به قانون رافع مسئولیت نیست ”

۱ – ۱ – ۴ – گفتار اول – معنای قاعده

۲ – ۱ – ۴ – گفتار دوم – دیدگاه های حقوق دانان و فقیهان در مورد قاعده

۳ – ۱ – ۴ – گفتار سوم – اهداف قاعده

۴ – ۱ – ۴ – گفتار چهارم – محل جریان قاعده

بخش دوم

نقد قاعده ” جهل به قانون رافع مسئولیت نیست ”

۱ – ۲ – ۴ – گفتار اول – اطلاق واژه جهل – قانون

۲ – ۲ – ۴ – گفتار دوم – مسئولیت حقوقی جاهل

۳ – ۲ – ۴ – گفتار سوم – نقد تمسک به قاعده اشتراک احکام میان عالم و جاهل

۴ – ۲ – ۴ – گفتار چهارم – نقد نظر وجوب تعلم قوانین

۵ – ۲ – ۴ – گفتار پنجم – طریق انتشار ، مهلت ۱۵ روزه و فرض علم.

۶ – ۲ – ۴ – گفتار ششم – ایرادات فقهی

۷ – ۲ – ۴ – گفتار هفتم – فاکتورهای رفع مسئولیت از جاهل

۳ – ۴ – بخش سوم

آثار جهل و اشتباه در اعمال حقوقی در قانون مدنی ایران

۱ – ۳ – ۴ – گفتار اول – مقایسه مفاهیم بطلان – غیر نافذ – خیار فسخ

۲ – ۳ – ۴ – گفتار دوم – قلمرو جهلی که موجب بطلان عقد می گردد

۳ – ۳ – ۴ – گفتار سوم – قلمرو جهلی که موجب غیر نافذ شدن عقد می گردد

۴ – ۳ – ۴ – گفتار چهارم – قلمرو جهلی که موجب خیار فسخ می گردد

۵ – ۳ – ۴ – گفتار پنجم – قلمرو جهلی که بی تاثیر است

۴ – ۴ – بخش چهارم

بررسی تأثیر جهل بر مسئولیت کیفری در فقه با تکیه بر قاعده « درء » و قانون مجازات اسلامی جدید

۱ – ۴ – ۴ – گفتار اول – تحلیل واژگان قاعده « درء »

۲ – ۴ – ۴ – گفتار دوم – حقیقت قاعده درأ ؛ بیان مطلبی جدید یا تعبیری از اصل و اصول دیگر ؟

۳ – ۴ – ۴ – گفتار سوم – مستندات قاعده « درء »

۴ – ۴ – ۴ – گفتار چهارم – مجاری و قلمرو قاعده « درء »

۵ – ۴ – ۴ – گفتار پنجم – آثار کیفری جهل در جرایم عمدی و غیر عمدی در قوانین کیفری

۶ – ۴ – ۴ – گفتار ششم – بررسی مهم ترین مواد مربوط به جهل وشبهه در قانون مجازات اسلامی جدید

۵ – ۴ – بخش پنجم

بررسی تعارضات قاعده حقوقی با قواعد مهم فقهی

۱ – ۵ – ۴ – گفتار اول – مقایسه قاعده « درء » با « جهل به قانون رافع مسئولیت نیست » و « قاعده قبح عقاب بلا بیان »

۲ – ۵ – ۴ – گفتار دوم – مقایسه قبح عقاب بلا بیان و قاعده عدم رافعیت

۳ – ۵ – ۴ – نتیجه فصل چهارم :