مقایسه اثر هشت هفته تمرینات هوازی و قدرتی بر شاخص های قند خون و نیمرخ لیپیدهای پلاسمای خون مردان دیابتی نوع 2 شهر اهواز

۱-۲٫ بیان مسأله:

هزینه­ های مربوط به دیابت اعم از هزینه ­های مستقیم و مراقبت­های طبی و هزینه­های غیر مستقیم مربوط به معلولیت­ها و مرگ زود هنگام، حدود ۹۹ میلیارد دلار در سال تخمین زده می شود (درویش پورکاخکی، ۱۳۸۳).تحقیقات نشان داده است که کاهش در فعالیت فیزیکی، موجب اختلالات متابولیکی می گردد که یک عامل شتاب دهنده در ایجاد و تشدید بیماری دیابت است  لذا تمرینات منظم و افزایش سطح فعالیت فیزیکی می تواند باعث  کاهش شیوع سندرم های متابولیکی و کنترل آنها گردد امروزه متخصصان عقیده دارند که رژیم غذایی و داروها به تنهایی در درمان و کنترل قند و متابولیسم چربی های خون بیماران دیابتی کافی نیستند بلکه انجام فعالیت های بدنی و ورزشی نیز باید به برنامه روزانه این دسته از افراد اضافه شود (هزاوه ای و ترکمان، ۲۰۰۲).مستندات قابل توجهی وجود دارند که نشان می دهند فعالیت های هوازی قادرند پاسخ دهی به انسولین را در افراد عادی و افراد با تحمل گلوکز مختل افزایش دهند فعالیت های حرکتی و ورزشی با افزایش مصرف قند کلی بدن توسط سلول های عضلانی و همچنین فعال تر کردن سوخت و ساز چربی ها، سبب کاهش غلظت گلوکز و بهبود چربی های خون می شوند بر طبق مطالعات آینده نگر در انگلستان درباره ی دیابت، افزایش فشار خون سیستول، چربی های خون و قند خون به طور خیلی قوی وابسته به بیماری کرونر سرخرگ قلب می باشد (اسیتوپا، ۱۹۹۶). یکی از عوارض اصلی دیابت آترواسکلروز می باشد که نسبت به غیر دیابتی ها شدیدتر و شایع تر است. مرگ و میر ناشی از آترواسکلروز در دیابتی ها دو تا سه برابر غیر دیابتی ها است و طول زندگی را پنج تا هفت سال کاهش می دهد )برنامه ملی آموزش درباره کلسترول، ۱۹۸۳). طبق مطالعات انجام شده اختلال چربی های خون (دیس لپیدمی) از جمله تری گلسیرید و بخصوص کلسترول از عوامل خطر جهت ایجاد آترواسکلروز می باشد. طبق شواهد موجود در افراد دیابتیک، سطح کلسترول و تری گلسیرید نسبت به افراد غیر دیابتی بالاتر است (انجمن دیابت آمریکا، ۱۹۹۵). سال های طولانی است که ورزش به همراه رژیم غذایی و درمان دارویی به عنوان ۳ رکن اساسی در درمان و بهبود دیابت نوع ۲ شناخته شده است. بی هزینه بودن ورزش و نداشتن عوارض درمان دارویی موجب شده که تحرک بدنی و انجام کامل فعالیت¬های روزانه، بیشتر در معرض توجه قرار بگیرد (موراتو ، ۲۰۰۶). ورزش می تواند در کاهش تری آسیل گلیسرول پلاسما و بهبود عملکرد قلب مؤثر باشد  ورزش  می تواند از ابتلا به عوارض درازمدت دیابت جلوگیری کند. لذا ورزش کردن به عنوان یکی از روش های درمانی در بیماران مبتلا به دیابت، توصیه شده است . ورزش باعث کاهش قند خون و کاهش عوامل خطر قلبی- عروقی می­شود. هم­چنین در بهبود کارآیی انسولین نقش مهمی دارد و با افزایش برداشت گلوکز توسط عضلات و بهبود عملکرد انسولین، سطح قند خون را پایین می­آورد. به­علاوه جریان خون و تون عضلات را نیز بهبود می­بخشدکاهش در غلظت انسولین پلاسما و بهبود در عمل انسولین ممکن است اثرات مطلوبی بر بیماری عروق کرونر داشته باشد .ورزش های هوازی فعالیت هایی هستند که گروه بزرگی از عضلات را با شدت کم تا متوسط و به گونه ای مستمر در فاصله ی زمانی انجام آنها، به کار می گیرند. دویدن آرام، دوچرخه سواری و شنا نمونه هایی از این گونه ورزش ها هستند. انجام فعالیت های هوازی علاوه بر کمک به کنترل وزن در کم کردن فشار خون، بهبود پروفایل لیپوپروتئین و آمادگی قلبی عروقی و تنفسی مؤثرهستند . اگر چه بیشتر پژوهش های انجام شده به بررسی تأثیر تمرین های استقامتی بر این بیماری پرداخته اند، اطلاعات اندکی در مورد تأثیر تمرین های قدرتی بر این بیماران وجود دارد   بر اساس آن مطالعه ها تأثیر تمرین های قدرتی بر کنترل قند خون متناقض گزارش شده است: مثلاً در یک پژوهش نشان داده شده است که دو ماه تمرین قدرتی تأثیری بر متابولیسم گلوکز ندارد (دانستن و همکاران ، ۱۹۹۸)، ولی در گزارشی دیگر مشاهده می شود که ۵ ماه تمرین قدرتی تأثیر اندکی در بهبود میزان هموگلوبین گلیکوزیله در گروه تجربی دارد و اریکسون و همکاران نشان دادند که ۸ بیماری که به مدت ۳ ماه در تمرین های قدرتی پیشرونده شرکت کرده اند بهبود معنی داری در میزان هموگلوبین گلیکوزیله داشته اند ولی تغییر معنی داری در سطح لیپیدها مشاهده نشد . هم چنین، مطالعه ی دانستن و همکاران در سال ۲۰۰۲ نیز نشان داد که سطح لیپیدهای سرم و لیپوپروتئین بدون تغییر باقی ماندند (دانستن و همکاران، ۲۰۰۲). طبق نتایج مطالعات کوزا و همکاران ، چهار ماه تمرین های قدرتی پیشرونده تغییر معنی داری را در سطح هموگلوبین گلیکوزیله، قند خون، مقاومت انسولین، کلسترول کل، تری گلیسرید ، لیپوپروتئین کم چگال و لیپوپروتئین پرچگال داشته است (کوزا و همکاران، ۲۰۰۵). بیماران دیابتی می توانند از تمرینات ورزشی جهت کنترل بهتر گلوکز خون، پروفایل چربی، وزن و فشارخون خود استفاده کنند. انواع مختلف تمرینات ورزشی از جمله تمرینات هوازی، مقاومتی و کششی می تواند برای آنان تجویز شود (استقامتی و همکاران، ۲۰۰۸).مطالعات انجام شده در زمینه تأثیر تمرینات ورزشی بر کنترل قند خون بیشتر در ارتباط با ورزش های هوازی می باشد و از طرفی پژوهش های اندکی در رابطه با تأثیر ورزش و هم چنین تمرینات قدرتی بر کنترل قند خون انجام گرفته (حسنوند و همکاران، ۱۳۹۰) است. با توجه به مسایل گفته شده و هم چنین تنوع برنامه ها و سیستم های تمرینات قدرتی در این تحقیق، محقق در پی پاسخ به این سوالات است:آیا یک دوره تمرین هشت هفته ای قدرتی بر شاخص های قند خون و نیمرخ لیپیدهای پلاسمای خون مردان دیابتی نوع ۲ تاثیر دارد؟آیا یک دوره تمرین هشت هفته ای هوازی بر شاخص های قند خون و نیمرخ لیپیدهای پلاسمای خون مردان دیابتی نوع ۲ تاثیر دارد؟و آیا بین اثر هشت هفته تمرین قدرتی و تمرین هوازی بر شاخص های قند خون و نیمرخ لیپیدهای پلاسمای خون مردان دیابتی نوع ۲اختلافی وجود دارد؟

• ضرورت و اهمیت تحقیق:

 امروزه روند شیوع بیماری دیابت اهمیت این بیماری را به عنوان یک مشکل بهداشت عمومی مورد توجه قرار داده است (نوایی و همکاران،۱۹۹۳). سالیانه بیش از ۲۵۰ هزار نفر از مشکلات ناشی از بیماری دیابت می میرند و دو برابر این تعداد نیز در خطر بروز حملات قلبی و سکته قرار دارند، به طوری که هم اکنون در کشورهای پیشرفته به ازای هر بیمار شناخته شده حداقل یک بیمار ناشناخته وجود دارد، در حالی که در کشورهای درحال توسعه موقعیت کاملاً متفاوت بوده و به ازای هر بیمار شناخته شده ممکن است تا ۴ مورد شناخته نشده دیگر وجود داشته باشد (قدوسی و همکاران، ۲۰۰۵). طبق بررسی های به عمل آمده، ایران از جمله کشورهایی است که به میزان زیاد در معرض افزایش خطر ابتلا به دیابت قرار دارد (لاریجانی، ۱۳۸۴). هر چند دیابت نوع ۲ بیشتر افراد بالا ی ۳۰ سال را درگیرمی کند، ولی بروز آن در کودکان و نوجوانان رو به افزایش است که احتمالاً دلیل آن افزایش چاقی در این رده سنی به دنبال دریافت کالری اضافی و مصرف بسیار کم انرژی است مسایل یاد شده ضرورت تأمین امکانات درمانی مناسب در زمینه کنترل هر چه مطلوب تر بیماری دیابت را تأیید می نماید. امروزه اکثر صاحب نظران اصول اساسی درمان دیابت را به صورت استفاده از رژیم غذایی، فعالیت جسمانی و دارو می دانند، به گونه ای که فعالیت جسمانی منظم نقش کلیدی در مدیریت دیابت نوع ۲ خصوصاً کنترل گلیسمیک و اصلاح عوامل خطر قلبی  عروقی و افزایش حساسیت به انسو لین، کاهش چربی بدن و کاهش فشار خون دارد، فعا لیت جسمانی منظم کاهش معنی دار هموگلوبین گلیکوزیله و کاهش هایپرلیپیدمی و عوامل خطر بیماری قلبی و نیز مزایای روانشناختی را برای بیمار به همراه دارد