وجه تسمیه روستای شیخ‏شبان

مقدمه

در استان چهارمحال بختیاری، کمتر کسی است که شیخ‌شبان را بلد نباشد، نشناسد و یا لااقل یکبار مسافر این سرزمین و زائر حرم مطهر و با صفای حضرت امامزاده سید بهاءالدین محمد (ع) نشده باشد. امامزاده سید بهاءالدین محمد (ع) از فرزندان حضرت حمزه بن موسی بن جعفر کاظم (ع) است که در دره‌ای زیبا در جنوب غربی این روستا در دهانه کوه بلند و سرسبزی که به نام همین امامزاده مزین است، مدفون گشته و خاک این روستا را به گنج وجود نازنین خویش کیمیا نموده است. این امامزاده سالیانه پذیرای خیل عظیمی از سراسر استان و استان‌های می‌باشد.کلمه شیخ شبان به معنی «چوپان بزرگوار» است و یکی از القاب حضرت امامزاده سید بهاءالدین محمد (ع) هم محسوب می‌شود که در تذکره‌ ایشان آمده است: «…در زمانی که حضرت ثامن الحجج علی بن موسی الرضا (ع) در طوس تشریف بردند، خبر ولایت مهدی آن حضرت در عالم منتشر شد لذا عده‌ای از برادران، عموها، عموزاده‌ها و اقوام نزدیک برای شرف‌یابی به محضر امام (علیه السلام) از مدینه عازم طوس شدند و در طول راه از شهر‌ها و روستاها عبور کردند و دوستان و شیعیان نیز جهت پا‌بوسی آن حضرت به آنها ملحق می‌شدند تا اینکه حدود ۱۵ هزار نفر عازم طوس شدند و از طریق بغداد و خوزستان به طرف فارس عزیمت کردند که این خبر به مدمون عباسی رسید که این گروه با این ابهت و جلالی که دارند اگر به مردم سرزمین طوس برسند خلافت و حکومت تو تباه خواهد شد لذا به حاکم فارس و اصفهان دستور داده شد که از آمدن ایشان جلوگیری به عمل آید که حاکم فارس شخصی به نام قتلق خان بود که از رفتن ایشان ممانعت می‌کنند و بین آنها با این گروه بر سر کودکی احمد بن موسی (ع) ملقب به شاهچراغ (مدفون در شهر شیراز) که همراه دیگر برادران همچون سید میر محمد و سید علاءالدین و سید میر حسین دیگران به زیارت آن حضرت می‌رفتند جنگی واقع می‌شود که در نتیجه تعدادی من جمله حضرت احمد بن موسی و سید میر محمد و سید میر حسین و سید علاءالدین و جمعی دیگر شهید می‌شوند و بقیه در شهرها و بیغوله‏ها، کوه‌ها و بیابان‌ها متواری و توسط مأموران حکومتی از طرف یوسف بن حجاج ثقفی که حاکم اصفهان بود تحت تعقیب قرار می‏گیرند و ایشان (من جمله این سید بزرگوار) در لباس مبدل به صورت گمنام در گوشه و کنار این دنیای پهناور به زندگی خود ادامه می‏دهند آن هم در خفا که بعضی هم در مقاره‏ها به عبادت خداوند مشغول می‏شوند و با قوت لا‏یموت می‏سازند.لذا امامزاده سید بهاءالدین محمد (ع) نیز جزء یکی از این آقازادگان بود که از جور حکام ظالم در لباس مبدل زندگی می‏کرد  با آمدن در این سرزمین که قبلاً او را ایلگاء می‏گفتند با گله‏داری به نام محمود شعیب که یکی از عرب‏های خراسان بود آشنا شده و از او می‏خواهد جهت امرار معاش کاری را به ایشان واگذار نماید. محمود شعیب هم موافقت کرده و چون شناخت و اطلاعاتی از مقام آقا نداشت یک گله گوسفند به عنوان چوپان در اختیار آن بزرگوار می‏گذارند و آن حضرت در طول ییلاق و قشلاق گله را اداره می‏نمود. مکان قشلاق ایل محمود شعیب در روستاهای اطراف اصفهان و ییلاق آن در محلی به نام صحرا و روستای مَرغ آشنا بود (که فعلاً نیز به همین نام و بخشی ار ان هم مشهور به عرب خان است منتها تبدیل به یکی از مزارع روستای شیخ شبان شده و ضمناً محل شیخ شبان کنونی در آن زمان صرفاً چشمه آب و زمین کشاورزی بوده است. امامزاده سید بهاءالدین محمد (ع) که فردی سخی و بخشنده بود دسترنج چوپانی خود را به چوپانان دیگر می‏بخشید به این دلیل مشهور به «شیخ شبان» «شیخ چوپان» به معنی چوپان بزرگوار شد و از جمله دلایل دیگر شهرت ایشان به این لقب (که باعث افتخار روستای شیخ شبان می‏باشد) کرامات و معجزات مختلفی است که از ایشان دیده شده بود که متأسفانه در این فراز مجال ذکر آن نیست.به هر صورت با پی بردن به کرامات این امامزاده واجب التعظیم (ع) و با پافشاری محمود شعیب ایشان خود را معرفی نمود و مورد احترام ویژه ایل نشینان، عشایر، مردم منطقه، و شخص محمود شعیب قرار می‏گیرند.محمود شعیب پیشنهاد ازدواج ایشان را با دخترش می‏‏دهد که مورد قبول واقع شده و پس از مراجعت حضرت سید بهاءالدین محمد (ع) به عربستان و انجام اعمال حج در مکه و مدینه و بازگشت مجددشان به ایران این ازدواج صورت گرفته و ثمره آن تولد ۴ فرزند شامل ۳ پسر به نامهای «سید محمد» معروف به سید محمد بازار (مدفون در بازار شهر شوشتر استان خوزستان)،«سید احمد» معروف به بابا پسر احمد (مدفون در حوالی شهر بن ۱۴ کیلومتری روستای شیخ‏شبان)، «سید ابراهیم اکبر» معروف به زین الدین (مدفون در حوالی ازگرد اصفهان) و یک دختر به نام «سیده فاطمه» (مدفون در خیابان چهارسوق اصفهان) می‏باشد و در ضمن برادر امامزاده سید بهاءالدین محمد (ع) به نام امامزاده هارون ولایت نیز در اصفهان مدفون و مرقد ایشان مورد احترام و محل زیارت عاشقان است. بهرحال پس از مدتی محمود شعیب فوت می‏کند و چند سال بعد زمان وفات امامزاده هم فرا می‏رسد که پس از از رحلت ایشان و دفن پیکر مطهر آن بزرگوار در محل امروزی (که واقعه معجزه آسایی دارد) و همان‏گونه که ذکر شد آن زمان فقط چشمه آبی بود و روستای شیخ‏شبان وجود نداشته بقعه کوچکی بر روی مزار شریف آن بزرگوار می‏سازند و فرزندان  ایشان نزدیک این چشمه اسکان نموده تشکیل روستایی را می‏دهند که این روستا کم‏کم توسعه پیدا می‏کند و آنها لقب امامزاده بزرگوار (ع) را نیز به عنوان نام روستا انتخاب کرده و روستای شیخ‏شبان ایجاد می‏شود در حال حاضر اکثریت قریب به اتفاق اهالی روستا را سادات موسوی (از ذریه امامزاده سید بهاءالدین محمد تشکیل می‏دهند) به استثناء تعداد کمی از اهالی که از سایر نقاط به این روستا مهاجرت کرده‏انددر ضمن بقعه متبرکه امامزاده سید بهاءالدین محمد (ع) به تدریج در هر عصر و زمانی توسط افراد استادی بازسازی می‏شود تا در زمان هلاکوخان مغول و خواجه نصر الدین طوسی و سلاطین و خوانین و کلام و علماء و مراجع ذیصلاح است که همگی این شجره‏نامه را تأیید و به مهر معتبر رسانیده‏اند.شجرنامه یاد شده از نشانگر شخصیت والای این امامزاده لازم التعظیمو صحیح النسب می‏باشد در مورخ ماه جمادی الاول سند چهارصد و بیست و چهار (۴۲۴) پس از هجرت نبوی (ص) تنظیم گردیده است. در طول زمان و اعصار کرامات و معجزات موثق و مختلف روایت شده از آن بزرگوار فراوان است.بقعه کنونی امامزاده سید بهاءالدین محمد (ع) هم که البته بخش زیادی از آن در چند سال اخیر مورد بازسازی و تجدید بنا قرار گرفته مربوط به دوران صفویه، با نمای چهارگوش کنیه‏دار و دارای کتیبه و تاریخ است که قبلاً نیز دارای ایوان و بالکون ستونی بزرگ مصفا زیبا با حجره‏ها در اطراف و برخوردار از چشم‏انداز کوهستانی بوده. شایان ذکر است که بنای تاریخی این بقعه متبرکه (بر اساس نامه شماره ۹۲۳/۱۲۷/۸۹۲ مورخ ۸/۳/۱۳۸۹ مدیر‏کل محترم میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان چهار محال بختیاری در فهرست آثار ملی ایران به شماره ۲۳۸۲۴ و تاریخ ۲۵/۸/۱۳۸۷ به ثبت رسیده است.اهالی روستا شیخ‏شبان که اکثر قریب به اتفاق آنها را سادات تشکیل می‏دهند مردمی خونگرم، مهمان‏نواز و مهربان هستند که دارای مذهب شیعه اثنی‏عشری بوده و با توجه به این که از سلاسه امامزاده سید بهاءالدین محمد (ع) می‏باشند مؤمن و معتقد و علاقمندبه حضرات اهل بیت عصمت و طهارت و خاندان مکرم وحی(ع) بوده و همانطور که همگان می‏دانندزمانی این روستا را تحت عنوان «نجف اشرف چهارمحال» می‏خواندند.روستای شیخ‏شبان الفت و پیوند دیرینه‏ای با اسلام و روحانیت داشته و دارد که نشان این امر روحانیون بزرگوار و عالمان در حد اجتهاد این روستا در دوران‏های مختلف و همچنین قریب به بیش از ۵۰ طلبه علوم دینی در حال تحصیل و تدریس در حوزه‏های علمیه به دلیل علاقه وافر اهالی این روستا به مسائل دینی و اعتقادی و اسلامی می‏باشد.مردم روستای شیخ‏شبان مردمی انقلابی و متعهد بوده و از جمله روستاهایی هستند که افتخار می‏کنند حتی در زمان رژیم طاغوت ستم‏شاهی هم طاغوتی نبودند. تاریخ سیاسی و انقلابی روستای شیخ‏شبان حاکی از این است که اولین مبارزات ضد طاغوتی در سطح منطقه و حتی شهرستان را اهالی روستای شیخ‏شبان برگزار می‏کردند. این روستا در جنگ تحمیلی ۸۵ شهید تقدیم نظام و خاک پاک ایران کرده است و گویای حضور پر شور و جدی این اهالی در صحنه‏های انقلابی ایران می‏باشد. روحشان شاد راهشان پر رهرو باداهالی روستای شیخ‏شبان که اکثریت قریب به اتفاق آنها را سادات تشکیل می‏دهند؛ مردمی خونگرم، مهمان‏نواز و مهربان هستند که دارای مذهب شیعه اثنی‏عشری بوده و با توجه به این که از سلاسه امامزاده سید بهاءالدین محمد (ع) می‏باشند؛ مؤمن و معتقد و علاقمند به حضرات اهل بیت عصمت و طهارت و خاندان مکرم وحی(ع) بوده و همانطور که همگان می‏دانندزمانی این روستا را تحت عنوان «نجف اشرف چهارمحال» خطاب می‏کردند.با توجه به این پشتوانه تاریخی و فرهنگی این روستا در حال حاضر از پتانسیل و توانایی‏های بالقوه‏ای تشکیل شده، که می‏توان به اجرای طرح‏های گوناگون زمینه رشد و توسعه صنعت گردشگری را در این روستا پدید می‏آورد.در سال‏های اخیر اقداماتی توسط سازمان اوقاف و امور خیریه، جهت طراحی اطراف حرم این امامزاده صورت گرفته است. این طرح به منظور اجرا و تکمیل، با هدف ایجاد و توسعه فضای زیارتی، فرهنگی، سیاحتی و گردشگری متناسب با شأن زائرین گرامی حضرت امامزاده سید بهاءالدین محمد (ع) به عنوان یکی از امامزادگان کاملاً صحیح النسب و کانون‏های مهم و قابل توجه زیارتی و گردشگری استان چهر محال بختیاری با شرایط بسیار مساعد و مطلوب آب و هوایی و جغرافیایی و طبیعت بکر و زیبا و برخوردار از پتانسیل‏های بسیار بالا و منحصر به فرد در ابعاد گوناگون می‏باشد. همانطور که در نقشه زیر هم مشاهده می‏شود طرح جامع مجموعه زیارتی این امامزاده آماده شده اما هنوز بسیاری از بخش‏های ان اجرا نشده است.

وضعیت امکانات موجود:

در سال‏های اخیر اقداماتی توسط سازمان اوقاف و امور خیریه، جهت طراحی اطراف حرم این امام‏زاده صورت گرفته است. این طرح به منظور اجرا و تکمیل با هدف ایجاد و توسعه‏ی فضای زیارتی و فرهنگی، سیاحتی و گردشگری متناسب با شأن زائرین گرامی حضرت امامزاده سید بهاءالدین محمد (ع) به عنوان یکی از امامزادگان کاملاً صحیح النسب و کانون‏های مهم و قابل توجه زیارتی و گردشگری استان چهارمحال بختیاری با شرایط مساعد و مطلوب آب و هوایی و جغرافیایی و طبیعت بکر و زیبا برخورد از پتانسیل‏های بالا و منحصر به فرد در ابعاد گوناگون می‏باشد.امکانات و تسهیلات تفریحی، گردشگری، اسکان، جاده آسفالته، پارکینگ، زائرسرا، پارک بازی کودکان، سکو‏های نشیمن و… آستان مقدس حضرت امامزاده سید بهاءالدین محمد (ع) نیز در حال حاضر، از ضعیف نسبتاً مطلوبتری نسبت به چند سال قبل برای پذیرایی از زائران و گردشگران برخوردار است، لکن تا رسیدن به حد شایسته و مورد نیاز فاصله زیاد و نیازمند همت و یاری بیشتری است.

روستای شیخ‏شبان از نگاه تاریخ:

روستا شیخ‏شبان از نگاه تاریخ نام روستا قبل از شیخ‏شبان مزرعه مَرغ آشنا نام داشته و مردم آن از یک چشمه پرآب استفاده و از چهار برج نسبتاً بلند در چهارگوشه روستا محافظت امنیتی می‏شدند. گفته‏اند: زمانی که افغان‏ها به اصفهان حمله کردند چهار برج روستا مورد استفاده گروهی از افغان‏ها قرار گرفت و ظاهراً مدت زیادی در این روستا اسکان موقت گزیدند و در آخرالامر همین برج‏ها و قلعه‏ها توسط همین افغانها ویران گردید و قبور مردگان اقوام ترکذ حکایت از این دارد که افغانها پناهنده شده از اصفهان بدون دلیل این منطقه را ترک نکرده‏اند بلکه بخاطر درگیری و تهاجمی نا برابر توسط ترک‏ها با مشارکت اقوام لر باعث ترک افغان‏ها از این منطقه شده‏است. نقل می‏کنند که مسجد جامع روستای فعلی توسط همین افغان‏ها ویران شده است حتی منازل مربوط به زرتشتیان هم که تا حدودی سالم باقی مانده بود توسط قوم افغان ویران شد. در مجاورت روستای شیخ‏شبان چهار قبرستان از قدیم وجود داشته که قدیمی‏ترین سنگ قبر مربوط به دوره صفویه است که به علت شرایط آب و هوایی و بی‏توجهی اهالی و ساختمان سازی معاصر قبور قدیمی و لوح سنگ قبرهای آن از بین رفته است. در فواصل مختلف بین ۲ تا ۶ کیلومتر آثار قبور قدیم دیگری در اطراف روستا وجود دارد مانند قبرستان گوراب، قلعه هدهد و قبور اطراف نزدیک حرم که قدیمی‏ترین سنگ قبرهای آن در عمق ۳متری پیدا شده که به نقل راوی تاریخ ۲۶۳ (ه.ق) که ظاهراً متقارن با زمان امام امام رضا (ع) بوده است.

شخصیتهای برجسته روستای شیخ‏شبان:

روستای کوچک اما با عظمت شیخ‏شبان که گوهری که در این منطقه می‏درخشد. این روستا از قدیم الایام مهد پرورش علما و فضلای بزرگی بوده که در طول تاریخ درخشان تشیع چهره‏های برجسته‏ی علمی و دینی بوده‏اند. نقل است برخی از علما این سادات در اواسط قرن ۱۱ و ۱۲ هجری قمری به نجف اشرف مهاجرت کرده که گروهی از همین خاندان در شهر کاظمین و کربلا سکونت دارند و در دوره معاصر هم چهره‏های علمی و دینی زیادی در حوزه‏های علمیه قم، اصفهان، شهرکرد و سایر شهر‏های کشور مشغول تحصیل علمی و دینی می‏باشند.از جمله بزرگان قدیمی و به نام روستا را می‏توان عالم ربانی حضرت آیت الله حاج سید عطاءالله احمدی از سادات روستای شیخ‏شبان نام برد که دوران تحصیل در اصفهان می‏گذراند و در سال ۱۳۳۱ شمسی به قم مهاجرت می‏نماید و در آستان حضرت معصومه(ع) از مائده الهی علم و دانش بزرگانی چون امام خمینی(ره) آیات معظم بروجردی، گلپایگانی و دیگر اساتید آن زمان بهره‏مند می‏شود و به محبت اشراف و توان علمی که داشته قسمتی از بحث‏های آیت الله بروجردی را به زبان فصیح عربی به رشته تحریر در می‏آورند و تألیفات دست‏نوشته‏های دیگر معظم له موجود می‏باشد که به چاپ نرسیده است. این عالم ربانی در انقلاب نقش برجسته داشته است. ایشان در ۷۵ سالگی به بعد بطور ناگهانی دچار بیماری می‏شوند و از نظر جسمانی بسیار ضعیف و رهسپار دیار باقی می‏شود.از جمله شخصیت‏های دیگر روستا سید اسدالله کاظمی معروف به آقا نجفی می‏باشد که در حوزه علمیه نجف اشرف با حضرت آیات سید ابوالحسن اصفهانی و عالمان دیگر همدرس و از مراجع بزرگانی همچون آخوندی خراسانی بهره‏مند شد و اجازه اجتهاد دریافت نمود وبا دعوت مردم به ایران مراجعت فرمودند این دو عالم بزرگ در صحن امامزاده سید بهاءالدین محمد آرمیده ‏اند.