داستان کوتاه، یکی از انواع ادبیّات داستانی منثور است و شخصیّت و شخصیّت پردازی از مؤلفه های اثرگذار و مهم آن به شمار می رود. برتری بسیاری از داستان نویسان به دلیل پرداخت بهتر شخصیّتهاست. صادق چوبک از جمله نویسندگان برجستهای است که با نوآوری در ادبیّات داستانی در شمار بزرگان داستان نویسی معاصر جای گرفته، مجموعه ی داستانی «چراغ آخر» یکی از آثار این نویسندهی خلّاق معاصر است که شامل هشت داستان کوتاه و طرح هایی است که نویسنده سعی کرده، با شیوه های نو و متمایز به مسائل و معضلات اجتماعی اقشار فرودست جامعه با نگاهی بی طرفانه بپردازد. نگارنده در این پایان نامه پس از ذکر کلّیّات و مبانی نظری، به معرّفی چوبک و آثارش پرداخته، و با مبنا قراردادن عنصر شخصیّت و شخصیّت پردازی براساس فرضیات سه گانه مطروحه –که همه شخصیت های اصلی ایستا هستند و هم به صورت مستقیم و هم غیر مستقیم به خواننده معرفی می شوند، همچنین تأثیرات افکار نویسنده به دلیل حساس بودن و جزئی نگر بودن در ارائه ی واقعیات کاملاً پیداست- پس از بررسی و تحلیل اثر چراغ آخر به این نتیجه رسیده که همه ی شخصیت های اصلی این مجموعه داستانی از نظر فعل و انفعالات ایستا نیستند و به دلیل آن که حوادث و رویدادهای داستانی بر روی برخی از این شخصیّت های مطرح تحوّل و دگرگونی اساسی ایجاد نموده است جزء شخصیت های پویا به حساب می آیند. همچنین شیوهی پردازش شخصیّت ها گاهی مستقیم و در بیشتر مواقع به صورت غیرمستقیم بوده است، تأثیر افکار و اندیشه های نویسنده بر پیکره ی شخصیّت های داستانی این مجموعه مشهود است.
نوع فایل :word
تعداد صفحات :۱۷۳
*———————————–*
-۱ مقدمهی تحقیق
داستان کوتاه از انواع ادبیّات داستانی محسوب می شود که در قرن حاضر در بیشتر کشورهای جهان از جایگاه ویژهای برخوردار است، در ایران نیز در سال ۱۳۰۰ اوّلین مجموعه ی داستان کوتاه توسط محمدعلی جمال زاده پا به عرصهی ظهور نهاد. پس از جمال زاده به دلیل تغییر نگاه نویسندگان به پدیده ها و مفاهیم اجتماعی، داستان کوتاه به مقام و منزلت قابل توّجهی دست یافت. یکی از پرآوازه ترین و تأثیرگذارترین نویسندگان داستان کوتاه در ادبیّات معاصر، صادق چوبک است، او از پایه گذاران ادبیّات مدرن در ایران به شمار می رود، چوبک با زبان، سبک و فکر، توصیفات دقیق، و تصاویر هنرمندانهای که در عرصهی داستان نویسی از خود به جای گذاشت، امروزه در زمرهی موفقترین نویسندگان صاحب اندیشه قرار گرفته است.نگارنده به دلیل علاقمندی به آثار این نویسندهی معاصر بر آن شد که داستان چراغ آخر او را از نظر انواع شخصیّت و شیوهی شخصیّت پردازی مورد بررسی قرار دهد و آن را به عنوان موضوع پایان نامه انتخاب کند. بسیاری از آثار صادق چوبک از جمله چراغ آخر به دلیل ارزش هنری و ویژگیهای منحصر به فردش از جنبههای مختلف مورد بررسی و تحلیل و نقد قرار گرفته است، نویسندگان توانمندی چون عبدالعلی دستغیب در کتاب نقد آثار چوبک، براهنی در کتاب قصهنویسی، عابدینی در کتاب صدسال داستان نویسی و همچنین مجموعهای که با کوشش علی دهباشی به نام یاد چوبک جمع آوری شده، به تحلیل و بررسی آثارش پرداختند امّا کتاب یا مقالهای مستقل دربارهی انواع شخصیّت و شیوهی شخصیّت پردازی مجموعه ی داستانهای چراغ آخر رویت نشده و به صورت مبسوط نویسندهای به آن نپرداخته است و در تمام مقالات و آثار موجود، جسته و گریخته در لا به لای متون به عناصر مختلف داستانی از جمله شخصیّت تا حدودی پرداختند. به هر روی امید آن میرود که نتایج حاضر بتواند در آینده، هر چند اندک، مورد استفادهی دانشجویان زبان فارسی و علاقمندان به آثار این نویسندهی معاصر قرار گیرد. پایان نامهی حاضر در پنج فصل تدوین شده است. بعد از فصل اوّل که به کلّیّات اختصاص دارد، فصل دوم دربردارندهی مبانی نظری است که شامل تعاریف اثبات شدهای از ادبیّات داستانی و انواع آن، داستان کوتاه، عناصر داستانی، شخصیّت و شخصیّت پردازی، شیوه های شخصیّت پردازی و در نهایت نتیجه گیری کلّی نگارنده از هر مبحثی است . البّته معادل انگلیسی کلمات و اصطلاحات نیز در پاورقی آورده شده است .فصل سوم پایان نامه، به معرّفی نویسنده و آثار او اختصاص دارد، در این فصل به شرح حال چوبک، دیدگاه صاحب نظران، معرّفی آثار قلمی ، ترجمه های نویسنده و سبک چوبک همراه با تعاریف مکاتب مهم ادبی پرداخته شده است. لازم به ذکر است شیوهی نقل مطالب از منابع مختلف به هر دو صورت مستقیم و غیر مستقیم همراه با ارجاع دقیق درون متنی است. در فصل چهارم، ابتدا خلاصهای از هر داستان به طور جداگانه آورده شده و سپس با مبنا قراردادن طبقهبندی شخصیّت ها و شیوهی شخصیّت پردازی به تحلیل و بررسی انواع شخصیّت ها و شیوهی پردازش آنها پرداخته شده و در پایان هر داستان نیز استنباط و دریافت نگارنده از پردازش شخصیّت ها با توّجه به افکار و اندیشهی نویسنده بیان گردیده، همچنین برای درک بهتر تحلیلها از نمونههای انتخاب شده از متن داستان به عنوان نمونههای درون متنی با ذکر ارجاع دقیق استفاده شده است و در فصل پنجم نتایج حاصل از بررسی انواع شخصیّت ها و شیوهی شخصیّت پردازی داستانهای مجموعه ی چراغ آخر ارائه شده که درواقع پاسخ به سوالات تحقیق و اثبات و یا رد فرضّیههای تحقیق است، همچنین این فصل شامل ارائه پیشنهاد و جدول هایی است که به طور جداگانه به انواع شخصیّتها پرداخته است، در پایان نیز فهرست منابع مورد استفاده ذکر شده است .روش تحقیق در این پایان نامه توصیفی ـ تحلیلی است و در گردآوری اطلاعات از روش کتابخانهای که همراه با تحلیل و نظراتی از نگارنده می باشد، استفاده شده است .
۱-۲ بیان مسأله
شخصیّت یکی از عناصر مهم در داستان و بازتاب تصورات و اندیشه های نویسنده است. نویسنده با خلق اشخاص زنده و واقعی از محیط پیرامون خود و وارد کردن آن ها در دنیای داستانی اش، سعی می کند با مخاطبانش رابطهی تأثیرگذار و جذّاب و ماندنیتری برقرار کند و به نوعی افکار و اندیشههای خود را در وجود شخصیّت های داستانیاش بیان نماید. در واقع شخصیّت های هر داستان پایه و اساس آن داستان هستند و هر داستانی اگر دارای شخصیّت پردازی درست و مناسبی باشد، در نظر خواننده واقعی تر جلوه می کند. شیوهی شخصیّت پردازی در داستان های کوتاه به طرق مختلف صورت می گیرد. گاهی از زبان راوی (دانای کل) شخصیّت ها به خواننده معرّفی می شوند و گاهی نیز شخصیّت ها از طریق گفتار و رفتارشان با قرار گرفتن در موقعیت های مختلف خود را به خواننده می شناسانند . البّته داستان نویس می تواند هرکدام از شیوهها و یا ترکیبی از آنها را به کار گیرد.شخصیّت ها را می توان از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار داد . از نظر ماهیت، از نظر فعل و انفعالات، از جنبهی کاربرد از نظر گستردگی و کمال هم چنین از نظر میزان نقش در داستان به بخش هایی تقسیم نمود.در این پژوهش، داستان چراغ آخر صادق چوبک یکی از نویسندگان خلّاق و چیره دست معاصر مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد، و نگارنده بر آن است تا انواع شخصیّت ها و هم چنین شیوه های شخصیّت پردازی این مجموعه ی داستانی را که شامل ۸ داستان کوتاه و طرح است. مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. امید است نتایج حاصل از این تحقیق اطلاعاتی هرچند اندک را به مجموعه ی یافته ها و پژوهش های پیشین بیفزاید.
۱-۳ سؤالات تحقیق
این پایان نامه قصد دارد، به سؤالات زیر که زیرساخت پایان نامه است، جوابی در حد قابل قبول ارائه دهد :
۱- شخصیّت های مطرح داستان چراغ آخر از چه نوعی هستند ؟
۲- معرّفی شخصیّت های داستان چراغ آخر به چه شیوه ای انجام شده است؟
۳- اندیشه های نویسنده در خلق شخصیّت های داستان تا چه اندازه تأثیرگذار بوده است؟
۱-۴ اهمیّت و ضرورت تحقیق
پژوهشها و تحقیقات گسترده ای دربارهی چوبک و آثار او به دلیل ارزش های هنری و ویژگی های منحصر به فردش انجام شد امّا تاکنون تحقیق جامع و مستقلی در مورد انواع شخصیّت و شیوه های شخصیّت پردازی داستان های چراغ آخر انجام نشده است . با توّجه به اهمیّت شخصیّت و اینکه شخصیّتهای داستان عنصر اجرایی داستان هستند و بازتاب شخصیّت درونی و افکار نویسنده می باشند، در این پایان نامه سعی شده، به این عنصر مهم از عناصر داستان پرداخته شود. از این رو انجام این تحقیق از آن جهت که می تواند برای کسانی که تمایل بیشتری به آشنایی با اثر مذکور دارند مفید و راهگشا باشد ضروری به نظر می رسد .
۱-۵ پیشینه تحقیق
تفاوت آثار چوبک در ادبیّات معاصر و سبک ویژه و خاص او، بسیاری از نویسندگان و پژوهشگران را بر آن داشت که از زوایای مختلف به نقد و تحلیل آثارش بپردازند. امّا در باب موضوع انواع شخصیّت و شیوهی شخصیّت پردازی مجموعه ی داستانی چراغ آخر کتاب یا مقالهای خاص رویت نشده است با این همه جسته و گریخته و به طور کاملاً پراکنده در لا به لای مقالات و متون، مطالبی اندک، دربارهی این موضوع می توان مشاهده کرد. از جمله می توان به کتاب یاد چوبک به کوشش علی دهباشی اشاره داشت که در آن مقاله ای از محمدعلی سپانلو با عنوان داستان کفترباز آمده است که علاوه بر بررسی لحن، زاویه دید، درون مایه و دیگر عناصر داستان، چند سطری نیز به شخصیّت های این داستان پرداخته است. همچنین در همین کتاب مقاله ای توسط جهانگیر درّی نوشته شده، با عنوان طنز در آثار صادق چوبک که نگاهی کوتاه به شخصیّت اصلی داستان چراغ آخر داشته، دستغیب و براهنی هم در کتاب های مستقلی به نام «نقد آثار چوبک» و «قصه نویسی» به بررسی و تحلیل آثار چوبک پرداخته اند. در کتاب های «ستایش داستان»، «صد سال د استان نویسی» و «هشتاد سال داستان کوتاه ایران» از عابدینی نیز نویسنده اشاراتی به چوبک و آثارش داشته است. همچنین در کتاب «تحلیل های روان شناختی» از دکتر صنعتی و در کتاب «داستان کوتاه در ایران» از حسین پاینده به چوبک و آثارش پرداخته شده است. علاوه بر کتب مذکور مقالاتی به طور جداگانه رویت شده که آنها نیز به نقد و بررسی آثار چوبک اقدام نمودند از جمله مقالهای تحت عنوان « مطالعهی شکلی و ساختاری داستان کوتاه صادق چوبک» از رحمان مشتاق مهر و مقاله ای هم به عنوان «نقد چوبک» از اصغر بابا سالار، که در هر دوی این مقالات اشاراتی بسیار کوتاه به این مجموعه ی داستانی شده است. به هر صورت، وجود این منابع کمک بسیاری در جهت شناخت چوبک و آثارش به شمار می رود امّا در هیچ یک از آثار نام برده به شکل مستقل، جامع و مبسوط به انواع شخصیّت و شیوه های شخصیّت پردازی در مجموعه ی داستانی چراغ آخر پرداخته نشده بنابراین نگارنده در این پایان نامه سعی دارد به این مهم بپردازد .
۱-۶ اهداف تحقیق
هدف از انجام این پژوهش، تحلیل و بررسی انواع شخصیّت و شیوه های شخصیّت پردازی در مجموعه ی داستانی چراغ آخر است تا از این رهگذر، شخصیّت های پرداخته شدهی ذهن چوبک در بستر این داستان به خواننده شناسانده شوند و شیوه پردازش شخصیّت ها نیز مشخص گردد.
۱-۷ فرضّیه های تحقیق
۱- شخصیّت های اصلی و مطرح مجموعه ی داستان چراغ آخر، همگی ایستا هستند.
۲- شخصیّت ها هم به صورت مستقیم و هم غیرمستقیم به خواننده معرّفی می شوند.
۳- به دلیل حساسیت و دقّت و جزئی نگر بودن نویسنده تأثیرات افکار و اندیشه هایش در بیان واقعیات جامعه کاملاً مشهود است.
محصول های مرتبط
تحلیل عرفانی مقام توبه و بازتاب آن در آثار ادبی تا پایان قرن ششم هجری
توبه اولین منزل سالکان قرب الهیست که گذر از آن امکان پذیر نیست، راهی بی انتها ، در بی گشوده،…
تحلیل کارکرد واژگان در غزل پست مدرن دهه ی هشتاد
غزل پست مدرن نامی جدید است که در دهه ی هشتاد با تلاشهای همه جانبه ی مهدی موسوی به ادبیات…
تحلیل و بررسی بلاغی و زیباییشناسی ضربالمثلها در سه منظومه شعری نظامی گنجوی
امثال و حکم، آینهی فرهنگ و باورهای قومی و ملی مردم یک محدودهی جغرافیایی یا تاریخی است. با دقت در…
تحلیل و تطبیق دویست مثل عربی با مثلها و حکمتهای رایج در ز بان فارسی
موضوع این تحقیق مقایسه ضرب المثل های عربی و فارسی و کشف نقاط مشترک آنها می باشد .همچنین به پیشینه…
روند رشد عوامل انسجام در کودکان فارسیزبان
هدف از انجام این پژوهش آن بود که با ارزیابی توانایی سازماندهی گفتمان روایی در کودکان فارسی زبان به شناخت…
ساخت هنری شعرشهریار
اثر ادبی به ویژه شعر ازنظر به کارگیری زبان و روش بیان از اثر غیر ادبی متمایز می شود. ادبی…
قوانین ثبت دیدگاه