شرح و تبیین موضوع روشهای نوین تولید مثل از دیدگاه فقه امامیه

مقدمه

یکی از تمایلات ذاتی انسان ها که از نظر ماهوی با سایر موجودات حالت تقریباً مشابهی دارد ، علاقه به  غیر هم جنس است ، این امر در اسلام در قالب ازدواج مطرح و مورد تشویق قرار گرفته است .زن و مرد در اثر ازدواج در کنار یکدیگر احساس آرامش می کنند که این خود یکی از بهترین نعمت های خداوند متعال برای بشر است .جدای از ارضاء مشروع میل جنسی ، یکی دیگر از اهداف این پیوند ، موضوع ایجاد نسل بشر و تربیت فرزندان است که در کنار امر او ل، موضوعی در خور اهمیت ، تلقی می شود ، داشتن فرزند ، موجب تحکیم پیوندهای بین زن و مرد شده و نداشتن آن خانواده را با لرزش و تهدید مواجه می سازد .بعضی از افراد جامعه اعم از زن و مرد، دچار بیماری یا مشکلاتی هستند که امکان ازدیاد نسل را از آنها سلب می کند ، این امر خود یکی از دلایل عمده وقوع طلاق در میان جوامع بشری است ، لذا شناخت مشکلات سر راه مقوله ی توالد در واقع کمک مهمی به تحکیم روابط درون خانوادگی و ریشه دار کردن پیوند زن و مرد ، خواهد کرد .در کشور ما که عموم مردم سعی در تطبیق رفتارهای خود با شریعت اسلامی دارند ، حل این مشکل در چارچوب دین اسلام و مطابق با فتاوای علمای اسلامی ، اهمیت زیادی پیدا می کند و چون موضوع ازدواج نزد خانواده ها موضوعی قابل تقدیس و تکریم است ، با تدابیر اندیشیده شده و حل مسئله توسط فقهای آزاد اندیش اسلام صورت گرفته و ضمن اینکه خانواده ها از موهبت فرزند برخوردار می شوند ، در این مسیر اقدام خلاف شرعی نیز صورت نمی گیرد .«در اسلام خداوند به وسیله ی پیامبرش، قوانینی فرستاد که انسان از عظمت آنها به شگفت در می آید ، برای همه امور قانون و آداب آورده است .برای انسان پیش از آن که نطفه اش منعقد شود تا پس از آن که به گور می رود ، قانون وضع کرده است .همانطور که برای وظایف عبادی قانون دارد، برای امور اجتماعی و حکومتی قانون و راه و رسم دارد ، حقوق اسلام یک حقوق مترقی و متکامل و جامع است » .حال یکی از سوالات مهمی که همواره برای نسل امروزه به ویژه روشنفکران و جوانان مطرح می باشد «تطور و تبدیل احکام» است .بدین معنا که از یک سو چون مکتب اسلام به عنوان دین خاتم ، احکام و قوانینش جنبه ی جاودانگی و همیشگی دارد ، یعنی به همانگونه که آغاز بوده است باید تا پایان نیز به همان صورت باقی بماند ، بنابراین دینی ، ثابت و غیر متغیر است و از سوی دیگر هنگامی که «زمان» اقتضای دگرگونی و نوآوری دارد و هر روزه ، اوضاع و شرایط جدیدی مغایر با گذشته را به وجود می آورد ، پس چگونه ممکن است دین اسلام و احکام و قوانین الهی که در ذات خود ثابت و غیر متغیرند با «زمان» که ذاتاً در حال تغییر و تحول و حرکت است توافق و هماهنگی و همراهی داشته باشند؟اسلام به صورت خود به خود و با مکانیسم مخصوصی که از مختصات قانونگذاری آن است ، دارای قابلیت انعطاف است و باتوجه به همین قابلیت است که قدرت شگرف جوابگویی فقه به مسائل جدید در هر دوره ای موجب اعجاب جهانیان می گردد .حدوث مسائل جدید از ویژگی های عصر ما نیست بلکه از آغاز ظهور اسلام تاکنون مسائل مستحدثه      وجود داشته است و فقه اسلامی نیز وظیفه ی پاسخگویی به نیازهای زمان را انجام داده است .

فصل اول: کلیات تحقیق

۱-۱- بیان مسئله

پیشرفت علوم پزشکی باعث شد تا پاره ای از مباحث با بحث های فقهی درآمیزد ، فقیهان آگاه و هوشیار شیعه ، گاهی جلوتر از پیشرفت های علمی بحث های فقهی را مطرح و بررسی کردند ، بسیاری از مسائلی که شاید در چند سال اخیر مورد توجه دانشمندان قرار گرفته ، فقیهان از دهها سال قبل به استقبال آن رفته و درباره ی احکام آن سخن گفته اند تلقیح مصنوعی نیز از همین مسائل است که به آن پرداخته اند .تلقیح در اصطلاح ، عبارت است از : جایگزین کردن نطفه در رحم به وسیله آلات پزشکی یا هر وسیله دیگری باشد . دانشمندان علوم جدید درباره ی گونه های آن به تحقیقات آزمایشگاهی پرداختند و فقیهان درباره ی احکام آن به کندوکاو مشغول شدند . در این پژوهش فرض مسئله این است که اگر تخمک به خود صاحب تخمک انتقال پیدا کند و در آنجا شروع به رشد نماید ، چه مسائلی اعم از شرعی، قانونی، ژنتیکی، مالی و … را به همراه دارد . داشتن فرزند موجب تحکیم پیوند بین زن و مرد شده و نداشتن فرزند آن را با لرزش و تهدید مواجه می سازد . بعضی از افراد جامعه اعم از زن و مرد ، دچار بیماری یا مشکلاتی هستند که امکان ازدیاد نسل را از آنها سلب می کند ، این امر خود یکی از دلایل عمده وقوع طلاق درمیان جوامع بشری است ، لذا شناخت مشکلات سر راه مقوله ی توالد در واقع کمک مهمی به تحکیم روابط درون خانوادگی و ریشه دار کردن پیوند زن و مرد ، خواهد کرد .غرض از لقاح این می باشد که زن و شوهر از نظر بیولوژیکی و ژنتیکی قادرند صاحب فرزند شوند ، یعنی بدن مرد قادر است اسپرم بسازد و بدن زن نیز توانایی تولید تخمک را دارد ولی زن به علت نقص ارگانیک       نمی تواند جنین را در رحم پرورش دهد مثلاً مبتلا به نوعی دیابت ، تالاسمی ، یا امراض دیگری است که از شوهر خود حامله می شود ولی حمل بعد از مدتی و قبل از تکمیل ساقط می گردد ، یا کودک در حالت جنینی بعد از مدتی از امراض مادر متاثر شده و ناقص رشد می کند و ناقص نیز متولد می گردد و موارد دیگری که وجود دارد ، باعث می شود که خانواده ها از موهبت فرزند محروم باشند ، با توجه به پیشرفت علم پزشکی و تکنولوژی مربوط به بیولوژی ، راه چاره وجود دارد و انسان های علاقه مند به داشتن فرزند ، از این موهبت محروم نخواهند بود و از این طریق می توانند مشکل را برطرف کنند .این پدیده که زاییده ی دانش امروز بشری است ، مسائل جدید را به دنبال دارد و مطالب تازه ای را در ذهن و فکر اندیشمندان به وجود می آورد از جمله : جواز یا حرمت انتقال جنین به رحم زن بیگانه از جهت قانونی و شرعی ، آثار مالی کودک ناشی از رحم اجاره ای ، آثار غیر مالی مربوط به این کودک و …در این نوشتار علاوه بر روشن کردن این مسئله و مسائل دیگری که در همین راستا وجود دارد ، ثابت خواهیم کرد فقه شیعه پا به پای مسائل روز حرکت می کند و دین اسلام ، این توانایی و قدرت را دارد که انسان ها را به سمت و سویی سوق دهد که سعادت آنها را تضمین کند و مشکلات آنها را به نحو احسن بر طرف کند .در لقاح مصنوعی نیز اسلام راه را برای ادامه نسل کسانی که در این زمینه با مشکلاتی مواجه اند، بازگذارده است .

۱-۲- سوالات تحقیق

۱ـ روش های نوین تولید مثل انسان یعنی چه ؟۲ ـ چند نوع روش نوین تولید مثل انسانی وجود دارد؟۳ ـ جواز یا حرمت انجام هرکدام از روش ها بر چه مبنایی است ؟۴ ـ رابطه ی طفل متولد شده در هر کدام از روش ها از لحاظ نسب و ارث و محرمیت با والدین و نیز آثار مالی و…درآن چگونه است؟

۱-۳- فرضیات تحقیق

۱ـ روش های نوین تولید مثل انسان ، درمان بیماری های ناباروری با استفاده از سلولهای جنسی به طرق مختلف را گویند .۲ ـ روش های نوین تولید مثل انسان شامل :الف ـ تزریق اسپرمب ـ تخمک اهداییج ـ جنین اهدایید ـ رحم اهداییمی باشد .۳ ـ تلقیح مصنوعی زن با اســــپرم شوهر از نظر حقوق کنونی ایران عمل صحیحی است که دارای آثار حقوقی میباشد و از نقطه نظر فقهی تقریبا بالااشکال میباشد . سه دسته جانشینی ، تخمک اهدایی ، جنین اهـــدایی ، رحم اهدایی در بارداری از نظر فقهی و حقوقی نمیتوان دلیل قطعی مبنی بر حرمت و عــدم جواز به دسـت آورد .۴ ـ کودک به دنیا آمده دراثر تلقیح مصنوعی زن با اسپرم شوهر در حقوق ایران ملحق به زن و شوهــــر ومنتسب به آنان است . تلقیح مصنوعی زن با اسپرم مرد بیگانه محیط ظهور آرا متفاوت هم از منظر حقوقدانان و هماز سوی فقها میباشد . به کارگیری این روش ، موافقان اندک ولی مخالفان فراوانی دارد . سه دســــــتهجانشینی ، تخمک اهدایی ، جنین اهدایی ، رحم اهدایی نیز منشا نظرات متفاوت حقوقی و فقهی می باشد .

۱-۴- اهداف تحقیق

۱- شرح و تبیین موضوع روشهای نوین تولید مثل از دیدگاه فقه امامیه و نظرات فقهای موافق و مخالف در این باره .۲- بیان روشهای نوین تولید مثل و احکام و آثارمالی و غیر مالی آن از دیدگاه حقوق ایران .