بررسی تأثیر سطح افشای اختیاری بر مربوط بودن ارزش اطلاعات حسابداری در شرکت‌های پذیرفته ‌شده در بورس اوراق بهادار تهران

اهمیت و ضرورت اجرای تحقیق

در فرهنگ حسابداری افشا یک واژه فراگیر بوده و به عنوان یکی از اصول حسابداری طبقه بندی می­شود که تمام فرآیندهای با اهمیت مالی را در بر گرفته و بر کلیه جوانب مالی مؤثر می­باشد. سهامداران جزء به عنوان افرادی که از اطلاعات درونی شرکت آگاهی کافی ندارند، هر ساله توجه خود را به اطلاعات افشا شده توسط شرکت­ها به عنوان چشم اندازی برای آینده جلب می­کنند. استفاده کنندگان با توجه به موارد افشاء شده در مورد سرمایه­گذاری خود تصمیم­گیری می­کنند.می­توان گفت که افشای کامل، به موقع و داوطلبانه اطلاعات عاملی است که باعث سالم سازی بازار سرمایه گشته و از معاملات افرادی که به نحوی به اطلاعات منتشر شده دسترسی دارند جلوگیری می­نماید و همچنین باعث آشکار شدن گزینه­های جدید یا حذف گزینه­های ضعیف می­شود و سر­انجام افراد را تحت تاثیر قرار داده و آنان را به سمت اتخاذ تصمیم صحیح سوق می­دهد ( حسنی و حسینی، ۱۳۸۹).طبق فرضیه اقتصادی، عدم تقارن اطلاعاتی می­تواند هزینه­های سرمایه­ای شرکت‌ها را افزایش دهد چون اطلاعات ناقص می­تواند منجر به انتخاب نامطمئن بین خریداران و فروشندگان سهام و اوراق بهادار یک شرکت‌ شود. به دلیل فقدان اطلاعات، سرمایه گذاران قیمتی را که می­خواهند برای سهام یک شرکت بپردازند کاهش می­دهند. در نتیجه این انتخاب نامطمئن منجر به کاهش نقدینگی اوراق بهادار می­شود. شرکت­ها با افزایش سطح افشای اختیاری اطلاعات می­توانند عدم تقارن اطلاعاتی بین شرکت‌ها و سرمایه گذاران را کاهش دهند، که این به نوبه­ی خود می تواند هزینه­های سرمایه ای را کاهش دهد. در نتیجه تحقیق مشاهده­ای در مورد تأثیر افشای اختیاری در ارزش گذاری سهام می­تواند درک ما را از نقش افشای اختیاری در ارزش گذاری سهام افزایش دهد. با توجه به اینکه تا این تاریخ، تحقیق چندانی درباره سودمندی سطوح افشای اختیاری در ارزش­گذاری حقوق صاحبان سهام و اینکه آیا سطح افشای اختیاری بر مربوط بودن ارزش اطلاعات حسابداری تاثیر­گذار است، انجام نشده است، امید است با انجام این چنین تحقیقاتی در حوزه افشای اختیاری اطلاعات در کشور ما به اهمیت واقعی گزارشگری مالی، توسط شرکت­ها پی برده شود و شرکت­های ایرانی علاوه بر رعایت الزامات استانداردهای حسابداری، در افشای اختیاری اطلاعات اضافی سودمند، البته در قالب چارچوب­های گزارشگری تجاری مورد قبول حرفه، گامی رو به جلو جهت کاهش شکاف اطلاعاتی بین مدیریت و سرمایه­ گذاران بردارند که این امر به افزایش رونق بازار های سرمایه منجر می­شود و در تخصیص بهینه منابع در اقتصاد کشور کمک شایانی خواهد نمود.

۱-۴- اهداف تحقیق

هر تحقیق برای دستیابی به اهداف خاص صورت می­گیرد، این اهداف خود را در قالب مساله تحقیق نمودار می­سازد و از طریق آن آشکار می­شود اهداف تحقیق می­تواند به صورت کلی یا فرعی مطرح شود (خاکی، ۱۳۸۶). هدف اصلی این تحقیق عبارت است از، تعیین ارتباط بین گسترش سطح افشای اختیاری و مربوط بودن ارزش اطلاعات حسابداری در شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. همچنین هدف فرعی تحقیق تعیین تأثیر افشای اختیاری اطلاعات در جهت بهبود یا تضعیفِ مربوط بودن ارزش اطلاعات حسابداری در شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می­باشد.

۱-۵ – سؤال‌ تحقیق

آیا سطح افشای اختیاری بر مربوط بودن ارزش اطلاعات حسابداری تأثیر­گذار است؟ و بین آنها رابطه معناداری وجود دارد؟

۱-۶- مبانی نظری و فرضیه های تحقیق

مربوط بودن اطلاعات مالی بدین معنی است که اطلاعات مورد نظر بر تصمیمات اقتصادی استفاده کنندگان در ارزیابی رویدادهای گذشته، حال یا تأیید یا تصحیح ارزیابی­های گذشته آن­ها مؤثر واقع شود (کمیته تدوین استانداردهای حسابداری، ۱۳۸۶ ). شرکت کنندگان در بازار سرمایه به دنبال اطلاعات با کیفیت بالا هستند تا بدین طریق عدم تقارن اطلاعاتی بین خود و مدیران را کاهش دهند (کوتاری،۲۰۰۰). یکی از پیش نیازهای اساسی و تأثیرگذار بر مربوط بودن اطلاعات حسابداری، کیفیت و سطح افشای به کار رفته در تهیه آن اطلاعات است (هلستورم، ۲۰۰۶). نتایج تحقیق فرانسیس و همکاران (۲۰۰۸) این ادعای تحقیق بارث و همکاران (۲۰۰۱) را که اطلاعات حسابداری با کیفیت­تر منجر به مدیریت سود کمتر، شناسایی به موقع­تر زیان و مربوط بودن سود هر سهم و ارزش دفتری هر سهم را افزایش می­دهد را تأیید می­کند. با توجه به اینکه افشا یکی از مهمترین موارد تأثیرگذار بر کیفیت اطلاعات حسابداری بوده و بر اساس این فرض که تأکید فزاینده بر نیازهای اطلاعاتی سرمایه گذاران می­تواند مربوط بودن اطلاعات حسابداری را افزایش دهد (جرد و همکاران،۲۰۰۵)، انتظار بر این است که مربوط بودن سود هرسهم و ارزش دفتری هر سهم، همراه با افزایش سطح افشای اختیاری، افزایش یابد.به پشتوانه مبانی نظری و ادبیات تحقیق فرضیه های زیر مطرح می­گردد:فرضیه اول: هرچه سطح افشای اختیاری بیشتر باشد، مربوط بودن ارزش دفتری هر سهم گزارش شده نیز بیشتر خواهد بود.فرضیه دوم: هرچه سطح افشای اختیاری بیشتر باشد، مربوط بودن ارزش سود هر سهم گزارش شده نیز بیشتر خواهد بود.

۱-۷-  قلمرو تحقیق

 ۱-۷-۱- قلمرو موضوعی

          از نظر موضوعی چارچوب موضوع تحقیق به بررسی تاُثیر سطح افشای اختیاری بر مربوط بودن ارزش اطلاعات حسابداری می­پردازد.

۱-۷-۲- قلمرو مکانی

            قلمرومکانی تحقیق کلیه شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می­باشد.

۱-۷-۳- قلمرو زمانی

          دوره زمانی مورد مطالعه در این تحقیق شامل یک دوره زمانی پنج ساله از ابتدای سال  ۱۳۸۶ تا پایان سال ۱۳۹۰ بر مبنای گزارش‌های منتشر شده از بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد.

۱-۸ – استفاده‌کنندگان از یافته‌های تحقیق

تصمیم­گیری درست برای سرمایه­گذاری در سطح بنگاه­های اقتصادی و تخصیص بهینه منابع کمیاب در جامعه، مستلزم وجود اطلاعات مالی و غیرمالی شفاف و قابل مقایسه است. وجود اطلاعات شفاف و قابل مقایسه رکن اساسی پاسخگویی و تصمیم­گیری اقتصادی آگاهانه و از ملزومات بی­بدیل توسعه و رشد اقتصادی در بخش خصوصی و دولتی است. نبود اطلاعات یا وجود اطلاعات گمراه­کننده، باعث عقب­ماندگی و فقر اقتصادی و کاهش رفاه عمومی می­شود. با توجه به اهمیت این موضوع روشن است که افشای اطلاعات تنها محدود به قشر خاصی از استفاده­کنندگان از گزارش­های مالی نمی­شود بلکه این موضوع در برگیرنده نیاز طیف وسیعی از افراد جامعه از جمله مجامع حرفه­ای، اعتباردهندگان، دولت، سرمایه­گذاران و سایر تصمیم­گیرندگان می­باشد. بنابراین استفاده­کنندگان از نتایج تحقیق بطور خلاصه عبارتند از:سرمایه‌گذاران و سهام‌داران شرکت‌های بورس اوراق بهادار جهت اخذ تصمیم‌های بهینه.مدیران و اعضاء هیات مدیره شرکت‌ها و صنایع بورس اوراق بهادار.تحلیل‌گران مالی بازار سرمایه.اعتباردهندگان.کارگزاران ، هیات نظارت و مسئولین بورس اوراق بهادار.اساتید، دانشجویان، دانش ‌پژوهان و محققان حسابداری و مالی.